-Nədənsə yaman başım ağrıyır, - dedi - gərək evə gedəm.
Evə gələn kimi burda halının daha da pis olacağını dərhal anladı. Xəstaxananın adam çoxluğunda, patsientlərin min bir dərdi yenə bir az başını qatırdı, burda evin təkliyində - dilsiz-ağızsız Pakizənin varlığı təkliyini, yalqızlığını aradan qaldırmırdı. Oruc daha çox sıxılır, darılırdı. Ürəyi darıxırdı. Səksəkəliydi. Hər an nə isə dəhşətli bir şey gözləyirmiş kimi bədəni narın-narın gizildəyirdi.
Hadisədən üç gün keçirdi. Niyə bəs Baləmi hay-küy qaldırmamışdı. Ən azı ona görə ki, oğlu ilim-ilim itmişdi. Əgər hay-küy qaldırıbsa, milisə xəbər vertibsə milis gec-tez izə düşüb gəlib Orucun bağına çaxıcaqdı. Axı şübhəsiz Hüseynağa atasının bağ iddəasından xəbərdar idi, elə Orucun üstünə də bu iddəalarla gəlmişdi. Məşhədə ziyarətdən sonra Baləminin fikrini dəyişdiyini də bilə bilməzdi. Baləmi qayıdandan sonra oğluyla görüşməmişdi. Evdə də bu söhbətlər yəqin ki, çox olub. Baləmi Hüseynağanın məhz Orucun yanına gedə bilməsi ehtimalını nəzərdən qaçırmazdı və milisə də bu barədə məlumat verərdi. Və bu zaman iz şübhəsiz gətirib Oruca çıxaracaqdı və Orucu heç olmasa dindirəcəkdilər. Amma bütün bunlar bu gün də, sabah da, bir həftə, bir ay sonra da ola bilərdi. Həm də bir aydan sonra həftəlik adəti üzrə bağa baş çəkməsəydi bunun özü də şübhəli görünə bilərdi. Gec-tez Oruc axır-əlbət bu bağa getməli və o zaman meyiti özü aşkar etməliydi. Çürüməyə başlamış, üfunəti bütün bağa yayılmış meyiti. Aşkar edib özü xəbər verməliydi. O vaxtacan cinayətin izinə düşməsəydilər, bir ay, ən uzağı iki aydan sonra bu cinayəti özü xəbər verməliydi. Əlbəttə canini açmadan. Amma bu bir ayı, ay yarımı, iki ayı hər gün ürəyinin içini yeyə-yeyə yaşamalıydı. Buna dözə biləcəkdimi? Qeyri-müəyyənlikdən ağır şey yoxdur dünyada. Necə deyərlər «dəhşətli son, sonsuz dəhşətdən yaxşıdır».
Birdən ağlına gəldi ki, telefonu götürüb Baləmiyə zəng eləyə bilər. Telefon nömrəsini yazdığı kağızı nə yaxşı ki, atmamışdı, saxlamışdı. Axtarıb tapdı. Yaxşı, zəng elədim, sonra? Nə deyəcəm, nə soruşacam? Nə qədər fikirləşsə də bir bəhanə tapa bilmirdi. Baləmiylə nə alveri vardı, nə söhbəti ola bilərdi? Ağlına gəldi ki, zəng eləyib asa bilər. Eşitdiyi səsdən də çox şeyi müəyyənləşdirmək olar. Zəng eləyib assa, görən bundan da bir iş çıxmaz ki… Bəlkə Orucun telefonu artıq nəzarət altındadır. «Sən də lap vas-vasının birisən vallah».
Dəstəyi qaldırıb nömrəni çevirdi. Az sonra kişi səsi eşidildi. Baləminin səsiydi, tanıdı. Səs sakit və gümrahdı.
-Bəli. Bəli, eşidirəm. Kimdir?
Oruc susurdu. Baləmi bir də:
-Bəli, alo - deyib telefonu asdı.
Yaslı, dərdli adam səsi deyildi səs. Bəs onda Hüseynağanın yoxluğundan niyə təlaşlanmır, narahat qalmır görəsən?
Axşama fikirləşib bəhanə tapdı. Baləmiyə telefon edib İran səfəri haqqında soruşacaq, deyəcək ki, bir dostum İrana getmək istəyir, səndən bəzi məsləhətlər almaq istəyir. Məsələn, o baş bu baş gedib-gəlməyin xərci nə qədər çıxır? Boş bəhanə idi, amma indi düşünüb daha tutarlısını tapmaq halında deyildi.
Axşam 9-da zəng elədi. Yenə Baləminin özü çıxdı. Oruc həyəcanını boğub:
-Salam, Baləmi, - dedi - həkim Orucdu.
-A… Oruc müəllim, xoş gördük səni, nə var, nə yox? Səndən nə əcəb belə? - səs gümrahdı, hətta şəndi. Heç bir nigarançılığa yer qalmırdı.
Oruc dostunun İrana səfər etmək niyyəti haqqında uydurmasını danışdı, suallar verdi, cavablar eşitdi və yalnız söhbətin axırına yaxın qərara gəlib:
-Uşaqların necədir? - deyə xəbər aldı.
Baləmi:
-Sağ ol, duaçıdırlar, - dedi - Həsənağa bağda-bostanda əlləşib vuruşur, Hüseynağa da Moskvaya bazara gül aparıb.
Oruc düşündü ki, yəqin Baləmi də başqa kəndçilər kimi parnikdə qərənfil yetişdirir və Moskva bazarlarına göndərir. İndi yəqin Hüseynağanı da Moskvada bilirlər, ona görə arxayındırlar, itirib axtarmırlar. Oruc dərk edirdi ki, verəcəyi sual sonralar ona baha başa gələ bilər, şübhələr oyadar, amma özünü saxlaya bilmədi, bu təhlükəli sualı da verdi:
-Hüseynağa haçan gedib ki, Moskvaya?
Baləmi:
-Dünən getdi, - deyəndə telefon dəstəyi az qala Orucun əlindən düşdü. Tələsik sağollaşıb dəstəyi yerinə qoydu.
Qəribə hisslər keçirirdi. Bilmirdi sevinsin, sevinməsin? Sevinməyə əsası vardı. Baləminin bütün ailəsi sağ-salamat idi, onların ailəsinə Orucun heç bir pisliyi dəyməmişdi. Bellə öldürdüyü albinos (heç ağlına gəlməyib ki, Baləmi kimi qarabuğdayı adamın oğlu niyə sapsarı olsun) Hüseynağa deyilmiş. Əgər o adam Hüseynağa olsaydı, ölməmiş (öldüyünə Orucun həkim kimi heç bir şəkk-şübhəsi yox idi) yaralınmışdısa, sonra özünə gəlib durub evinə getmişdisə, hər halda ölümcül zərbənin ona Oruc tərəfindən vurulduğunu unutmamışdı ki… Deməli o bağdakı meyit Hüseynağanın meyiti deyilmiş. Min şükür .. amma bəs onda kimin meyiti imiş? Niyə özünü Baləminin oğlu Hüseynağa kimi qələmə vermişdi? Bu bağ məsələsini hardan bilirdi? Məqsədi nəydi?
Hüseynağanın sağ olmasına nə qədər sevinirdisə, bu müəmmanın sirri onu bir o qədər həyəcanlandırırdı. Kimi öldürüb? Nə səbəbə, nə məqsədlə soxulub o adam Orucun evinə? Hər nə səbəb olursa-olsun, hər halda Oruc adam öldürmüşdü. Ömründə ilk və yeganə dəfə adam öldürməyin sarsıntısı bir yana, bu cinayətin açılma qorxusu, ümumən bu qəribə, izahsız olayın vahiməsi Orucu əsim-əsim əsdirirdi. Həyəcanını, xofunu, qorxunc fərziyyələrini kimləsə paylaşa, kimləsə bölüşə bilərdimi? Heç kəslə.
O gecə də gözünə yuxu getmədi və səhər üzünü qırxarkən güzgüdən ona baxan qıpqırmızı qızarmış batıq gözləri, gözlərin altındakı qara halələri, sapsarı saralmış sifəti görəndə bildi ki, daha belə bir gecəni yaşamağa tabı-taqəti qalmayıb. Bu halda işə də gedə bilməzdi. Pakizə də gec-tez onun halını başa düşəcəkdi, hələ başa düşməyibsə. (Hələ ki, «yaman başım ağrıyır» - deyə canını qurtarırdı, həkim çağırmaqdan imtina edirdi və yalandan baş ağrısı həblər atırdı).
Üç gecənin yuxusuzluğu Orucu halsızlaşdırmış, beynini yormuş, əsəblərini pozmuşdusa da hər halda düşüncələrini, atmaq istədiyi addımları müəyyən bir məntiq əsasında düzməyə çalışırdı. Aydındır ki, öldürdüyü adam Baləminin oğlu deyildi və ümumiyyətlə o ailəyə dəxli yoxdu. Deməli şəxsi-qərəzlik, düşmənçilik motivləri aradan qalxır. Hüseynağa öldürülsəydi şübhəsiz Baləmi Orucu günahlandıra bilərdi, hər vəchlə ondan qisas almağa çalışardı. Öldürülən isə naməlum bir şəxsdi. Əlbəttə bu cinayəti də Oruc boynuna almalıydı. Amma onun açılmasını aylarla gözləyə də bilməzdi. Bəlkə albinos sərsərinin biridir, heç kəs, heç bir vaxt onu itirib axtarmayacaq…
Amma axı ya mövsümü gəlirdi, istilər düşəcəkdi, tut dəyəcəkdi, onsuz da gec-tez bağa getməli olacaqdılar və o zaman bu cinayət daha murdar, iyrənc şəkildə üzə çıxacaq. Meyiti yarıb öldürülmə tarixini də təqribi təyin edə bilərlər və o zaman bir şübhəyə də düşərlər ki, necə olub Oruc iki-üç aydır bağa getmir. Axı onun hər həftə, ya iki həftədən bir bağa getdiyini çox adam bilirdi… elə Pakizə də bilirdi, dostları da bilirdi… Hələ Ofelya bir yana dursun. Ofelyayla uzun müddət görüşdən imtina etsəydi bu da təzə problemlər çıxaracaqdı.
Yox, ha tərəfdən baxırsan bax, məsələni uzatmaq olmaz. Elə günü bu gün bağa getməlidir, meyiti «aşkar etməlidir», dərhal milisə xəbər verməlidir. İşin içindən quru çıxmaq üçün bircə şey lazımdır: özünü itirməmək, özünü ələ almaq, bütün iradəni toplayıb özünü sakit və şax tutmaq. Yəni tamamilə günahsız, təqsirsiz kimi. Sarsıntıdan həyəcanlandığı, özünü bir az itirdiyi isə təbii görünəcək - gəlib öz evində kiminsə meyitini görəsən - əlbəttə həyəcanlanacaq, sarsılacaqsan, özünü itirəcəksən.
Yox, mütləq elə bu gün getməlidir. Bu qeyri-müəyyənliyə bir son qoymaq lazımdır. Pakizəyə də bir şey demək lazım deyil. Gedib qayıdandan sonra hər şeyi ona danışar. Əlbəttə milisə danışacağı şəkildə. O versiyanı. Niyə məhz bu gün bağa getdiyinə bir bəhanə tapar. «Maşına təzə təkər alıb bağda qoymuşdum. - deyər, doğrudan da belə idi - onun dalınca getmişdim». Yuxarı otağa çıxdım ki, ordan kaset götürüm. Onda gördüm…» və s. i.a.
Soyuq, küləkli bir gündü. Bağa yaxınlaşdıqca yağış da çisələməyə başladı. Maşını içəri salmadı, dalında saxladı. Həyətə keçdi. Ətrafa göz gəzdirdi. Heç bir dəyişiklik yoxdu. Hər şey həmişəki kimi idi. Tut ağacı, incir ağacları, bağın üstündən keçən yüksək cərəyanlı elektrik xətləri, quyu, hovuz, meynələr, qarac, sauna, ikimərtəbəli ev. Birinci mərtəbənin qapısını açmadı. İkinci mərtəbəyə qalxdı, eyvana çıxdı, otaq qapısına yanaşdı.
Otaq qapısının üstündə yenə açar vardı. Orucun gözləri bərəldi, axı bu üçüncü açarı quyuya atmışdı, ya bəlkə bu üçüncü yox, dördüncü açarmış. Açar öz-özünə dönməyə başladı, axıracan döndü, dayandı. İndi qapı açıqdı.
Onsuz da şiddətlə döyünən ürəyi az qala sıçrayıb köksündən çıxacaqdı. Qapını aralayıb içəri girəndə isə ürəyi elə bil birdən-birə dayandı. Sanki qopub düşəcəkdi.
Orucun gözləri qaraldı, başı gicəlləndi, az qala qəşş edəcəkdi. Bütün iradəsini toplamağa, başını itirməməyə çalışdı.
Otağın döşəməsində nə qan izləri vardı, nə qanlı bel, nə də albinosun meyiti. Albinos - təbii ki, meyiti yox, özü, həm də sapbasağ çarpayının üstündə uzanmışdı. Alnında, başında, gicgahında yara, çapıq, qan izləri-filan yoxdu. Orucu görüb tələsmədən tənbəl-tənbəl ayağa durdu.
Oruc:
-Sənsən? - dedi - yenə burdasan?
Albinos:
-Mənəm, - dedi - Hüseynağa. Baləminin böyük oğlu. Babamın, atamın evinə gəlmişəm.
Oruc bu sözləri artıq bir dəfə eşitmişdi, yenidən eynən təkrarını eşidirdi. Hüseynağanın - əgər bu doğrudan da Hüseynağa idisə - baxışı, hərəkətləri də eynən o günkülərin təkrarı idi. Ən dəhşətlisi o idi ki, Oruc hadisələrin necə cərəyan edəcəyini də bilirdi. Fəhmlə duymuşdu bunu və hadisələrin bu sayaq gedişinin heç cür qarşısını almaq mümkün deyildi - bunu da bilirdi.
Danışan elə bil Oruc deyildi, elə bil kimsə onun səsiylə dörd gün bundan qabaqkı sözləri eynən təkrar edirdi:
-İtil burdan, çıx get. - Oruc özü, öz xoşuyla yalnız bir yeni cümlə əlavə etdi - məni qana salma.
Hüseynağa - əgər bu oydusa - lal-dinməz durub dayanmışdı. Hərəkətsizdi, gözlərini Orucun üzünə zilləmişdi və Oruc da qurulu maşın kimi o günkü sözlərini bircə-bircə təkrar edirdi: «buranı mən tikdirmişəm… bağlar idarəsi… atan da yanıma gəlmişdi…»
Albinos susurdu. Hey susurdu. Dəhşətli dəqiqə, dəhşətli hadisə sürət qatarı kimi yaxınlaşır, anbaaan yaxınlaşır, hardansa axıb onların üstünə gəlirdi.
Oruc çarpayının altına baxmaqçün gözlərini qaçırırdı, çünki çarpayının altında nə olduğunu bilirdi və çarpayının altındakı belin bir neçə saniyədən sonra cərəyan edəcək dalaşda nə rol oynayacağını da bilirdi. Dəhşətli sonluğa bir neçə an qalırdı və vaxt yetəndə Hüseynağa çarpayının altından beli çıxarıb Oruca hücum etdi. Oruc bu hücumdan qorxmurdu, çünki nəticəsini bilirdi, bilirdi ki, ona, Oruca bir şey olmayacaq. Amma bu nəticəni bildiyi üçün qorxurdu həm də. Bilirdi ki, istəsə də, istəməsə də qarşısındakı gənci - o kim olur-olsun, fərqi yoxdur - öldürməli olacaq.
Bir az süpürüşdülər, belin sapından yapışıb hərəsi bir tərəfə çəkdi, amma məqam gələndə bel Orucun əlində idi və albinos Oruca yumruq ilişdirəndə Oruc da beli onun təpəsinə endirdi. Albinos yerə sərildi. Qan da eynən o günkü kimi adyalın üstünə sıçradı, yerə axdı.
Oruc otaqdan çıxdı. dəsmal çıxarıb barmaq izlərini silmədi bu dəfə. Bunun heç bir mənası yoxdu. Artıq heç bir şey haqqında düşünə, heç bir məntiqi nəticəyə gələ bilmirdi. Peşə təcrübəsiylə bağlı ən qəribə, ən izahsız psixi sapıntıları yada saldı. Dəqiq bilirik ki, dəli olmayıb, beyni pozulmayıb. Amma bu izahsız olayların məntiqi ardıcıllığından da baş aça bilmirdi. Haçansa hardasa oxuduğu yarıfantastik bir fərziyyəni xatırladı: bəzən insan fəhmlə gələcəkdə baş verəcək hadisəni öncədən ən əyani şəkildə duya, görə, yaşaya bilir. Bəlkə bu elə həmin qəribə hadisələrdən biridir. Bu gün, indicə baş vermiş hadisəni dörd gün bundan qabaq belə aydınca, əyani şəkildə görüb, yaşayıb. Deməli o gün baş verən cinayət xəyali imiş, təsəvvür imiş… Eləysə, bəlkə bugünkü cinayət də eyni cür xəyalidir, təsəvvürdür…
O da yadına düşdü ki, xəstələrdən - patsientlərindən biri onu xəbərdar etmişdi: erməni o bağı tilsimləyib, yəni evin divarlarına zəhərli maddələr hopdurub. Bəlkə bu dəli sayıqlamalarında bir həqiqət varmış - qalyutsinogen maddələr mövcuddur axı… Onların beynə təsiri də elmə məlumdur. Ümumən bu son illərin hadisələri hamımızın beyinlərini az ya çox dərəcədə çaşdırmayıbmı, sapdırmayıbmı, məhvərindən çıxarmayıbmı? Bir də axı kim deyib ki, insan təbiətin bütün sirlərindən, əfsunlarından agahdır. Dünyanın o qədər açılmamış sirri, tilsimləri var ki… otağa tərəf boylandı - bu da onlardan biri.
Pilləkənlə aşağı endi. Külək güclənmiş, yağış şiddətlənmişdi. Bir an Oruca elə gəldi ki, bağda nə isə başqa bir iş də olub və bu iş son dərəcə vacibdir, onun həyati əhəmiyyəti var - bu Orucun həyat və ölüm məsələsidir.
Amma bunun nə olduğunu, nədən ibarət olduğunu heç cür təyin edə bilmirdi. Nə qədər səy edirdisə, heç cür təyin edə bilmirdi, başa düşə bilmirdi.
Başa düşə biləcəyi an gələndə isə artıq gec idi - beləcə sonacan nə baş verdiyini dərk etmədi…
***
Küləyin gücündən yüksək cərəyanlı elektrik xətti qırılıb həyətə düşmüşdü. Həyət yağışdan yamyaş idi. Çardaq altındakı eyvan qupquruydu.
Oruc birinci mərtəbənin eyvanından yamyaş torpağa ayaq basan an yanıb kösövə döndü.
***
Orucun meyitini ölümündən iki gün sonra aşkar elədilər. Mühüm müşavirə vardı. Oruc evdə, işdə olmadığından təbii ki, dalınca bağa adam göndərdilər. Dalınca gələn Mehdinin sürücüsü idi.
Mehdinin sürücüsü qapının ağzında Orucun maşınını gördü, darvazanı xeyli döydü, açılmayanda barını aşıb həyətə düşdü. Həyət indi qupquruydu və Mehdi yerə sərilmiş qapqara cəsədin Oruc olduğunu əvvəl-əvvəl heç başa düşmədi. Sonra başa düşdü, amma ölümünün, illah da belə qapqara qaralmasının səbəbini yenə də anlaya bilmirdi. Hər nəysə xəbər elədi, gəlib Orucun meyitini şəhərə apardılar.
Qəzetlərdə nekroloq çıxdı, matəm mərasimi xəstəxanalarında keçirildi. İkinci fəxri xiyabanda dəfn edilər. Dəfndə ailə üzvləri (oğlu da uçub gəlmişdi), dostları, iş yoldaşları, qohumları, qonşuları, tanışları iştirak edirdi. Ofelya bir bucağa çəkilib xısın-xısın ağlayırdı. Baləmi də iki oğluyla - Hüseynağa və Həsənağayla - qəbr üstünəcən getdilər.
4 yanvar 1993. Bakı.
|
