Əsas » Məqalə » Azərbaycan ədəbiyyatı

Məmməd Araz-ARAZ AXIR...
ARAZ AXIR...

Sahildə nəfəs dərib
Sahildə durdu qatar;
Elə bil ürəyimi
Araza tulladılar.
Qışqırdım: ay, qoymayın
Qəlbimi su apardı.
Bu çay özündən böyük
İstək, arzu apardı...
Nəfəsim bərk təngidi
Dartıb yaxamı açdım.
Düşüb sahil boyunca
Harasa qaçdım-qaçdım...
Bu ara dalğalarda
Batan bir qız göründü.
Elə bil ki, səmadan 
Axan ulduz göründü.
Dağ-daş əriyib axdı
Qəlbimə damla-damla.
Nicat umur, əl verin
Adamlar, ay adamlar!
Bu kimdir? Odur, odur
Mənim Ayrıgülümdür!
Yaralanmış ürəyim
Paralanmış dilimdir.
Çırpındı, qalxdı, batdı:
Əlini sol sahilə
Mənə sarı uzatdı.
Bu zaman 
        dimdiyi qan
Bir qaraquş göründü.
Qaraquş şığıyaraq 
O qızın üstə endi. 
Alaraq ürəyimi
Öz əqrəb caynağına
Uçdu, uçdu deyəsən
Lap Dəmavənd dağına.
Yer dolandı başıma
Damarımda dondu qan.
Üfüq şimşək yaratdı
Gözlərimin odundan.
Quşa bax, hara uçur...
Mühəndisəm bil ki, mən.
Lazım gəlsə, yüz belə
Dağ qoparram yerindən.
İndi baxma uçursan
Qanadın qırılacaq.
Qan soran dimdiyinə
Mismarlar vurulacaq.
Quşun dalınca qaçdım...
Yenəmi ürəksizəm?
Göy şapkalı bir əsgər
Qarşımda durdi bu dəm...
- Hara belə, ay adam?
Bura sərhəddir, axı!
- Məhəbbətə nə sərhəd?
Mən sevirəm, buraxın!
Bəşər yaranan gündən 
Məhəbbət yaranıbdır.
Ancaq dünən, lap dünən
Bu sərhəd yaranıbdır.
Bəşər yenə olacaq
Məhəbbət olacaqdır.
Sərhədsə qalsa yalnız
Lüğətdə qalacaqdır.
- Hələ bir sənəd verin, 
Nəçisiniz görək siz!
- Ev tikməyə gəlmişəm
Mühəndisəm, mühəndis.
Ev tikməyə gəlmişəm!
Könlümdəndir bu səslər.
Öz məhəbbət evimi
Uçurublar, ay əsgər
Gördünüzmü göylərdən
Suya şığıyan quşu;
Ürəyimi aparan
O dimdiyi qan quşu?
Əsgər duruxur bir az;
- Canım, nə ürək, nə quş...
Bu nə sayır-bayırdır?
Bəlkə bu dəli olmuş?
Bizim səmtə bir böcək
Bir quşmu uça bilər?
Bizim sərhəddi keçsə -
Küləklər keçə bilər...
- Yox, bu taya keçmədi
Suya qanad çaldı o.
Bu taya keçən qızı
Caynağına aldı o.
Odur hələ qaralır
Buluda girir heyhat.
Tüfəngini ver mənə
Nişan alım bu saat.
O bir qönçə gül idi
Açmamış tapdalandı.
Hələ zindan sözünün
Mənasını bilməmiş
Zindanlara salındı
Bilirsən, o qız deyil
Ürəyimdi, ay əsgər!..
- Bəs ürəksiz insan da
Belə dil tökə bilər?
- Sən qəribə adamsan
Qəlbin daşdır, ya nədir?
Mən sevirəm, sevənin
Sümüyü də dillənir.
Bir də ki, bu dillənən
Yarısıdır qəlbimin
Yarısı da deyildir
Yarasıdır qəlbimin.
Bəli, bəli, qəlbimin
Yarısı o taydadır;
Sevinci burdadırsa
Bil, yası o taydadır. 
Saçlarıma dən düşüb
Yenə sevirəm ancaq.
Mən onu alacağam
Oğlumuz da olacaq.
Bir gün də deyəcəyəm:
"Ayrıgulum, hazırlaş!
Oğlum deyəcək: hara?
Oğlum, Təbrizə birbaş.
Gedək, görək babanı
Yəqin darıxır qoca.
Nənə də nəvəsini
Bir oxşasın doyunca...”
Əsgər qəhqəhə çəkir
Yoxsa mən gülməliyəm?
Əsgər elə bilir ki, 
Doğrudan da dəliyəm.
Sonra tutulur əsgər, 
Fikrə gedir bir anlıq;
Gülməli olmasam da
Keçib, gülmüşdü artıq.
Başı dikilir yerə
Qızarır qıpqırmızı;
Çəkməsində əks olur
Şapqasının ulduzu.
Toqqasını düzəldir
Ciddi tövr alır yenə.
Elə bil bir adicə
Tapşırıq verir mənə:
- Ağlını yığ başına, 
Dünyada qız qəhətdir?!
Elə daşı sevsən də
Məhəbbət məhəbbətdir!
***
O haqlıdır, gərək mən
Başqasını sevərdim
Nə kədərim olardı
Nə hicranım, nə dərdim...
Yox, yox, hələ gəncdir o
Sevməyibdir deyəsən.
Məhəbbət paltar deyil
Birini bəyənmədin
Başqasını geyəsən...
***
- Əsgər, üzümə düz bax
Ürək satmaz varını.
O özü - öz hökmüylə 
Verir öz qərarını.
Hələ sev bir, könül ver
Gör əl çəkmək olarmı? 
Əsgər, dalımca gəl bir
Əsgər, ürəyin varmı?
Əsgərlə döndük bu dəm
Bir qanadlı yelə biz;
Aşıb  illəri çatdıq
Qırx birinci ilə biz...
Qırx birinci il dedim
Nə tez dəyişir adam!
İndi mənim özüm də
Əsgər paltarındayam.
Komandirin əmri var:
Keçməliyik Arazı!
Lazım gəlsə, bir anda
İçməliyik Arazı. 
Sərhəddə təhlükə var, 
Od ol, sovet insanı!
Gərək alman qoşunu
Tərk eləsin İranı!
Mənə silah ver deyir
Ağbirçəkli qarı da.
Sanki silaha dönür
Sərhəddin daşları da!..
Biz keçirik Arazı
Bu oyun deyil ancaq.
Bu gediş bəzimizin
Son gedişi olacaq...
Vətən yaşasın, Vətən!
Mən ölərəm də, qardaş!
Bir-iki tel düşməklə
Yerindən qopmaz ki, baş.
Vətən əmr etsə, Araz
Zəhər olsa içərik.
Lap Böyük Səhranı da
Biz piyada keçərik...
Gülləmiz də qurtarsa
Başımız güllə kimi
Toplara qoyulacaq
Fəqət gələck bizim
Zəfər bizim olacaq.
***
Düşmən geri çəkildi
Yad torpaqdan yad kimi.
Hanı baş apardığı
Yüyənsiz bir at kimi?
Gəmirçəyi kəsildi
Burnu-başı ovuldu.
O, sürətlə gəlmişdi, 
Sürətlə də qovuldu...
Biz Qərbə dönməliyik
Bitməmişdi dava-qan.
Ovçu yaralı qurdun
Gedər yuvasınacan...
Qurdan son ulartısı
Kəsiləndə əbədi
Son güllənin səsiylə
Sanki dağlar, dərələr
Alqışlayar ovçunu
Əks-səda nidasiylə!
Biz Qərbə dönməliyik
Əlvida, qoca Təbriz!
Komandir dedi: "Beş gün
Dincələcək hissəmiz”.
Orda bağlandı, bəli
İlk peymanım, ilk andım.
Mən orada döyüşsüz 
Gülləsiz yaralandım...
Bir geniş xiyabanda
Qarşıma çıxdı o qız.
Harasa tələsirdi
Əlində bir top kağız
Məni görüb duruxdu
Ürkək bir maral kimi.
Sonra soruşdu məndən:
- Söylə, sən kommunistsənmi?
- Bu nə söz, kommunistəm!
Biletsiz kommunistəm!
Göstərdi bir varağı:
- Sizdən yazılıb baxın:
"Həqiqət bizimkidir
Yayın, hər yana yayın.
Kommunistlər kafirdir
Onlara inanmayın
Gəlişləri bəladır
Gülüşləri zəhərdir.
Ayaqları dəyən yer
Kommunizm göyərdir”.
Xanımanlar uçuran
Evlərdən qız qaçıran
Faşistləri buradan
Sizlər qovdunuz ancaq.
Onların izini də
Bir yük sanırdı torpaq.
Kommunistlər adına
Çox böhtanlar dedilər;
Gedəndə də şüarla
Yaşamaq istədilər.
O böhtançı şüarlar
Hər yerdən qoparılmış 
Kommunizmi gətirən
Sizsinizsə, min alqış!
- Biz deyilik, - dedim mən, -
Kommunizmi gətirən;
Kommunizm yağış deyil
Yağıb gələ!
Şimşək deyil çaxıb gələ!
Kommunizm hər torpaqdan
Göyərir bir çiçək kimi.
Kommunizm sinələrdə
Dil açır bir ürək kimi...
***
Keçdi iki gün, üç gün;
Sözdəki bağlı düyün
Açıldı, çözələndi. 
Gözlərə nur ələndi...
Ürəklər varaqlandı
Biz yad deyildik artıq.
Sanki bir-birimizi
Yüz ildi tanıyırdıq.
İndi başqa insanam
Duyuram, sevmək nədir.
Görünür ana vətən
Bizə sevmək öyrədir
Onunçün sevimlidir.
Mən onun gözlərindən 
Qəm oxudum bir səhər.
- Nahaq sevirsən məni
Məni sənə verməzlər.
Atamın bir ərbaba
Neçə dinar borcu var;
Borcu verə bilməsə
Məni aparacaqlar.
Danışmağa dili yox
Satılmağa malı yox, -
Belə əmr edir atam.
Amerika şallağıyla
İngilis caynağıyla
Qoz kimi soyulubdur
Min adam, milyon adam.
Həyatın bu sirrini
Anlaya bilmirəm mən:
Niyə biri hökm edən
Niyə biri qul olsun?
Kaş, insanlar hamısı
Birdəfəlik ya varlı
Ya da ki, yoxsul olsun...
Dedim: gülüm, qəm yemə, 
Göz yaşıyla gül ancaq.
Zamanın öz hökmünü
Öz hökmü dağıdacaq.
Hər "mənəm” deyənləri
Axır bu torpaq udur.
Yaxşı düşünsə atan
Ərbab sizə borcludur.
Arzunun göylərində
Söküləcək qızıl dan.
Mən sənə söz verirəm
Gələcəyin adından!
Keçmişi, gələcəyi
Unutduq da bəzən biz
Dindi öz varlığımız
Dindi öz aləmimiz..
Mən də duydum, eşitdim
Qız dili, sevgi nazı. 
Bunları danışmıram
Danışmıram nə lazım...
Biz açıqca söz açıb
Əhd-peyman bağladıq.
Ayrılığın pəncəsi
Məni dartırdı artıq..
Ayrılıq bir dağ olsa
Vulkan olacaq sinəm.
Salamat qal, sevgilim
Salamat qal, gedirəm.
Ölsəm - qara torpağın
Qalsam - yalnız səninəm.
Gəl görüşək, sevgilim
Gəl görüşək, gedirəm...
Göz yaşın gilə-gilə
Hicran yazsa dalımca.
Mən yığıb hər giləni
Mərmi edərəm ancaq.
Göz yaşı deyil indi.
Bizə silah gərəkdir.
Vətən dardadır, gülüm.
Onu almaq gərəkdir.
Əlini qoy sinəmə
Yanar görərsən onu
Qatım döyüş oduna
İlk məhəbbət odunu...
Avropaya qayıtdıq
Olduq döyüşlər quşu
Arazın palçığını
Yudu Karpat yağışı...
Mən onu unutmadım
Qanlı döyüş çağında.
Məktub da yazdım ona
Tüfəngin qundağında.
Elə hallar olurdu:
Ölümə can verməyə
Bir saniyə qalırdı;
Özüm yaddan çıxırdım
O çıxmırdı yadımdan.
Ölüm ayağında da
Sevə bilərmiş insan.
Biz getdikcə irəli
Ölüm həyat olurdu.
Ən qocaman bir qitə
Yenidən doğulurdu. 
***
Avropa, xəritəndə
Bu rəng çay yoxdu, axı! 
Şırım-şırım sinəndən
Nə qanlı çaylar axır!
Yuxuma da girməzdin.
Bohemya meşələri!
İndi odlardan alır
Səni sovet əsgəri...
Petefi, torpağına
Əsərmi yazır tanklar?
Mürəkkəbi alovdur
Qələmi çarpanaklar...
Motsartın məzarını
Qanlar yuyub apardı.
Bethoven dursa, Hitlerə
Ölüm marşı yazardı.
Avropa, ayağa dur
Nəfəs gətirdik sənə.
Əbədi batmayacaq
Bir səs gətirdik sənə.
Sən yenidən dil açdın
Sən yenidən boy atdın.
Sən, Avropa, dünyaya
Süngümüzlə qayıtdın!
***
Sol, gözümün önündə
Berlinli meşşan qadın
                 Sol ki, sən
Ukrayna gözəlinin
Rəngiylə bəzənmisən.
Yanağını qızardan
Qan onunkidir.
Səni insan göstərən
Don onunkidir!
Ver onları, ver bəri, 
Qal bir sümük, bir dəri!
Düşmən diz çökdü, bəli!
Salam, Doqquz may günü!
Biz əsgər badəmizdə
O gün içdik Berlini...
***
Döyüşlərdən sağ çıxdım
Bəxtim mənə yar oldu.
Bəlkə məni sağ qoyan 
İki ürəkdən qopan 
Şirin arzular oldu...
Necə baxım üzünə
Oğlu dönməyən ana!
Güllə mənə dəyəydi
Dəyməyəydi oğluna. 
Yar soruşan, ay gəlin
Gözlərimə baxma sən;
Orda, yad eldə neçə 
Nakam ölən görərsən.
Sevgilin qayıtmadı
Vətən qayıtdı ancaq.
Biz bəzən ölməklə də
Gərək onu yaşadaq.
Vətəndaş ulduz qədər
Vətən birdir, Vətən bir;
Onsuz bir an ömr edən
Min can olsa - ölüdür!
Nə deyim, müharibə
Kef məclisi deyildi.
Çox atalar ağladı
Analar yas saxladı, -
Bellər vaxtsız əyildi
Torpaq da yaralandı
Daşlar da şan-şan oldu;
Gözlərimin önündə
Bir saatda, bir gündə
Neçə şəhər, neçə kənd
Dağılıb heşan oldu.
Nur çeşməli evləri
Elə viran görəndə
Neçə yetim uşağı
Çöldə yatan görəndə
Ürəyimlə qəm-kədər
Gözümlə od yedim mən.
Vətən çağırdı bizi.
Vətən qurulsun deyə
Qayıdaraq geriyə
Tikinti mühəndisi
Olacağam dedim mən...
Salam, Vətən torpağı!
Salam, təhsil illəri!
Mən adi bir gənc gedib
Əsgər qayıtdım geri.
Davaya nifrət edən
Sülh əsgəriyəm ancaq.
Batmaz topların səsi
Sülh əsgəri olmasaq...
Yer min illik barını
Bircə gündə yetirər
Alim ayı, ulduzu
Dartıb yerə gətirər, -
Müharibə olmasa!
Əridib silahları
Biz marten sobasında
Körpü yarada billik
Yerlə Mars arasında, -
Müharibə olmasa!
General gözündə də 
Bu hissi duyur adam:
"Tullayıb çinlərimi
Bir kənddə sədr ollam, -
Müharibə olmasa!”
Bəşərin qapısından
Vaxtsız ölüm gen düşər;
İnsanın saçlarına
Yüz yaşında dən düşər, -
Müharibə olmasa!
Sevənlər aləmində
Nə qəm, nə həsrət olar.
Bəşərin gülləsi söz
Sözü məhəbbət olar, -
Müharibə olmasa!
***
Bu günü axtarırdım
Hərbin alovlarında.
Bu günə keşikçiyəm
Tələbə paltarında...
Deyirlər, qayğısızdır
Tələbəlik illəri;
Mən fikirsiz, xəyalsız
Açmadım bir səhəri...
Oxudum, qulağıma
O gəldi səda kimi;
Yazdım, sətrin sonunda
O durdu nida kimi!
Bir qız adı eşitcək
Yadıma düşdü adı;
Qızlara məhəbbəti
Qəlbimdən oğurladı.
Bir kəsi sevmə, - dedi.
O ilk vədəm, ilk andım.
Mən qızların yanında
Bir "qara daş” tanındım.
Bəzən söz atdılar da:
"Nə qəlbi, nə hissi var.
Bircə yaylığı çatmır
Bizim birimiz olar...”
Tənə də olsun, nə qəm
İlk eşqin xatirinə;
Ölümə ilk gedərəm
İlk eşqin xatirinə!
Xəyalım qanadlanıb
Hey keçirdi Arazı.
Kəsilmişdi o qızın
Məktubunun arası...
Məktub aldım bir səhər
Könlüm güləcək dedim.
Son məktub niyə gəldi
Qırıldı son ümidim?!
O yazırdı "Əlvida
Unut məni bir təhər;
Bu gün məni Təbrizdən 
Sürgün eləyəcəklər...
Deyirlər ki, satqınam
Getməliyəm Təbrizdən.
"Şübhəli məktub gəlir
Mənə bir kommunistdən”
Deyirlər, mən satqınam
Nəyi, kimi satıram?
Varım ürəkdir, yoxsa
Ürəyimi satıram!
Bilmirəm Vətən hanı
Olam Vətən satqını.
Daşı-dağı sevirəm!
Varı çoxdan satılıb!
Bağça-bağı sevirəm
Barı çoxdan satılıb.
Bəs hanı, hanı vətən?
Düşmən olub, satam mən?!
Allahın çayından da
Su götürsək əgər biz
Gərəkdir rüsxət verə
Amerikalı, ingilis.
Bəs hanı vətən, hanı?..
Olam vətən satqını!
Vətən dedim - ac, yoxsul
Gah dilənçi, gah da qul.
Çiynini gün yandıran
Ürəyini ehtiyac
Dağ və düyün yandıran
Vətənsiz insanları - 
Vətən sanmaq olarsa
Mən sevirəm onları!
Sevmək! Mənim bəxtimə
Xəzan yazılıb bu yaz!
Bəlkə kasıb qızıyam
Məni sevmək yaramaz?
Neyləyim, ürəyimin
Günahıdır bu bəlkə...
Görəsən ana olmaq
Düşmən olmaq deyil ki?..
Axı, bala uçurmaq
Sevgisidir hər quşun.
Əgər "sevmək” sözünü
Eləyərək qurğuşun - 
Boğazıma töksələr
O "sevməmək” sözündən
Mənə artıq xoş gələr...
Eh, asılı qoydular
Hanada toy xalımı.
Hər çeşnidə dil açan
Nakam könül xalımı
Aparıb yana-yana
Yazaram dırnağımla
Məhbəslər divarına...”
O çox şeylər yazırdı
Lap başımı itirdim...
Məktubun son varağı
Bu sözlərlə bitirdi:
"Sən isə evlən artıq
Puç etmə həyatını
Qızın olarsa əgər
İradə qoy adını.
Sevəcəyəm bu adı
Nə qədər ki, mən sağam.
Mən dəyişib bir polad
İradə olacağam...
İndi o qız deyiləm
Ağlım-gözüm başqadır.
Bilirəm kim ayaqda
Bilirəm kim başdadır...
Zülmətlərin qoynundan
Doğulmurdu hər sabah?
Zindanlardan çəkinsək
Zindanlar uçmayacaq”...
***
Gözlərə tikan oldu
"Kommunist eşqi” deyən!
O bir insan sevirdi
"Kommunist sevmə” deyən!
Mən də sevirdim onun
Bir insan olduğunu:
Bəlkə düşmən qızı da
Olsa sevərdim onu.
Hicran taxta çıxıbdır
Məhəbbət güllələnir. 
Böhtan taxta çıxıbdır
Həqiqət güllələnir.
Niyə bu cinayətə
Müharibə deyilmir?
Eşqi zindana salmaq
Dava salmaq deyilmi?
***
Sevib, zindana düşdü
Gülüm, qoy olsun, nə qəm;
Mən gözümün yağından
Şam-çıraq düzlədərəm;
Quşlarla göndərərəm
Sənə bu hədiyyəmi.
Mən sənin görüşünə
Gələrəm işıq kimi. 
Görünür ki, hələlik
Görüşə bilmərik biz;
İnsan tək qucaqlaşıb
Öpüşə bilmərik biz.
Ondasa, bir əlac var:
Sən ağac ol, mən külək!
Küləyə sərhəd yoxdur
Əsim, gəlim görüşək.
Tufana dönsün bir an
Ürəyim də, canım da
Səni alım qaçırım
Mən öz burulğanımda...
Səsi dağlar titrədən
Prometey olaram
Sənə zülmət kəsənin
Göylərindən əbədi 
Günəşi oğurlaram...
***
Təhsili başa vürdüm
Nə tez keçir vaxt-vədə.
İllər istəklə gəlmir
Dayanmaz istəklə də.
Əlvida, tələbəlik!
Əbədi ayrılırıq.
İlk eşqim kimi sən də
Uçdun əlimdən artıq.
Yox, siz ayrılmadınız
Sən əl oldun, o ürək, 
İndi qəlbim düşünüb
Əllərim də tikəcək...
***
Tikinti mühəndisi
Salamlayır zəhməti.
Mənə təsəlli verdi
Taleyim bu sənəti.
Eşqimi nəqş edirəm
Hər daşda, hər divarda
Gənclər vüsala yetir
Mən tikən binalarda.
Heç bir eşqin binası
Uçub viran olmasın.
On il yuxusuz qallam
Evsiz qalan olmasın.
Bəzən qonaq gedirəm
Öz tikdiyim evlərə;
Mən təklik düşməniyəm
Tək gedirəm hər yerə.
Görüsən ki, arabir
Arvadlar piçıldadı:
- Yazıq bunun arvadı!
- Ər tapıbdır bəxtəvər!
- Şorgöz kişi həmişə
Qonaqlığa tək gedər...
Qocalar sual verir:
- Ay oğul, evlisənmi?
Uşaqlar da dillənir:
- Uşağın var, ay əmi?
"Bəli, bəli” deyirəm!
Belə də olmalıdır.
Hamısı var, hamısı
O qızın xəyalıdır...
Xəyal bəzən insantək
Kömək olur insana:
Hava olur, su olur
Çörək olur insana.
Şöhrəti xəyal ilə
Tapsa əgər hər adam
Bəlkə də bu dünyada
Birinci yer tutaram...
Xəyal səyyar yaranıb
Topa buludlar kimi.
Onsuz qəlb, nəğməsizdir
Yarpaqsız çinar kimi.
Mən onunla, vaxt olub
Dağ keçib, dağ aşmışam.
Xəyal insana döndü
Otağımda bu axşam, -
Tanış gəldi o deyən
Soruşdum: söylə, kimsən?!
- Mən sənin gəncliyinəm
Beş-on illik qonağam.
İnsan kimi gəlmişəm
Quş kimi uçacağam.
Subaylığın daşını
İstəyirəm atam mən.
Dartırsan yüyənimi;
Cilovlanmış atam mən.
Fikirdən dərman olmaz
Doxsan il də düşünsən.
Cansız daş da üstündə
Ot bitirir, düşün sən!
Mən həyat istəyirəm
Mən uşaq istəyirəm;
Birisinə bağlanıb
Yaşamaq istəyirəm...
- Razıyam, bu şərtlə tək
Onu unudam gərək
Bu dəm döyüldü qapım
Bu kimdir belə vaxtsız?!
Yarı insan, yarı gül -
İçəri girdi bir qız.
Harda görmüşdüm onu?
Qabardı, endi sinəm.
Soruşdum ki, "sən kimsən?”
- Mən sənin ilk eşqinəm!
Eşitdim evlənirsən
Gəldim deyəm: "Mübarək!”
Bir ömrün tamlığıcün
Ev gərək, uşaq gərək.
Sənə olan eşqimi
Bağışlaram o qıza
Mən də bacı olaram
Dost olaram o qıza.
- Elədir... yox, nə dedim?!
Sənsiz necə ömr edim?
Sən bir qızsan, təbiət
Qocalmaz yaradıbdır. 
Sən bir gülsən, təbiət
Saralmaz yaradıbdır.
Saralıb, qocalmasan
Evlənməyim... Bu zaman
Gəncliyim adlı oğlan
O qızı qucaqladı:
- Qal, gülüm, mənə həmdəm
Səndən başqa heç kimə
Könül verə bilmərəm.
-Xeyr, qala bilmərəm
Başqadır dövrüm mənim;
Arazın o tayıdır
Hələlik yerim mənim.
Zindanlardan çıxmışam
Bu gün xəyal tək ancaq.
Bəlkə bu xəyal dönüb
Mənim özüm olacaq...
Bu ara pəncərəmi
Titrədib açdı külək.
Xəyal tək gəlmişdilər
Onlar itdi xəyal tək...
Bir mən qaldım, bir otaq;
O varlıq yoxmu oldu?
Yuxusuzluq bu gecə
Sübhəcən yuxum oldu...
Yollandım idarəyə
Səhər açılan kimi.
Ərizə yazıb, dedim:
- Dəyişin iş yerimi!
Daha dözə bilmirəm
Araz yadıma düşüb.
Hər teli min havalı -
O saz yadıma düşüb...
Vətən - hər yerdə vətən
Hər yerdə də, daş, torpaq...
Üstəlik Araz üstə
Təsəllim də olacaq:
Baxacağam Araza -
O dağlar yaran çaya.
Altdan birləşən yeri
Üstən ayıran çaya.
Gərəkdir sol sahildə
Elə evlər tikəm mən;
Ordan Aya, Marsa da
Daş pillələr çəkəm mən.
Ordan baxam o taya
Ordan baxam Təbrizə.
Baxam zindan küncündə
Solan ayna bir üzə.
Baxam lap dərinlərə
Baxam lap uzaqlara;
O yurdu satanlara
O yurdu udanlara...
Araz yadıma düşüb
Araz çay deyil yalnız:
Araz neçə milyonluq
İnsanlardır, eldir o.
Göy kişnədən gürşaddır
Dağ yıxacaq seldir o
O axır, qabağına
Bənd də çəksən axacaq.
O axır, dağlar yarıb
Məcrasını tapacaq.
***
Budur Araz qırağı
Araz həmin Arazdır.
Gülüm, indi qəlbimdə
Sənin qəmin Arazdır.
Qatar gedir sürətlə
Dərə keçir, düz keçir.
Dolayları qıvrılır, 
Tunelləri düz keçir.
Bir vaxt getdim bu yolu -
Yurduma od tökənin
Yurduna od vurmağa.
İndi gedirəm ancaq
Ev tikib. ev qurmağa.
Araz həmin Arazdır
Neçə illər ötüşüb;
Bircə mən dəyişmişəm
Saçlarıma dən düşüb.
Araz həmin Arazdır
Sol sahillə gedirəm.
Yoluma pərdə çəkir
Sağ sahildən axan qəm.
Qulağıma səs gəlir;
Dinən torpaqmı, sumu?
Yoxsa nakam bir qızın
Bir gəncin arzusumu?
Bir kiçik şəhərcikdə
Dartınıb durdu qatar.
Elə bil ürəyimi
Araza tulladılar.
Bax buradan keçmişdim
Mən Arazı o zaman.
Heç özüm də bilmədən
Ağlım çıxır başımdan...
On dəqiqə içində
Dönürəm o günlərə.
Xəyal olur önümdə
O tay, bu tay, dağ-dərə.
Qatar qopur yerindən 
Tutmayıram mən xəbər.
Görürəm ətəyimdən
Dartır sərhədçi əsgər:
Yubanırsan, vətəndaş!
Yatma, oyan, vətəndaş!
1959-1960
Bölmə: Azərbaycan ədəbiyyatı | Əlavə edildi: azerhero (13.10.2013) | Müəllif: R.C E W
Baxış: 1601 | Reytinq: 5.0/1
Bütün rəylər: 0
omForm">
avatar

Kitablar — zamanın dalğaları ilə səyahət edən və nəsildən-nəslə öz qiymətli yükünü ehtiyatla aparan fikir gəmiləridir.

- Frensis Bekon

Son 90 gün ərzində kitab oxumamaqdan daha pisi kitab oxumadığına görə narahat olmamaqdır.

- Cim Ron

Kitabları yandırmaqdan daha pis şey onları oxumamaqdır.

- Rey Bredberi

Yaxşı kitab aysberqə oxşayır, onun yeddi-səkkiz hissəsi suyun altında gizlənib.

- Ernest Heminquey

Kitablarım mənə çatacaq qədər böyük bir krallıqdır.

- Shakespeare

Mən, kitablarımı yaratmadan əvvəl, kitablarım məni yaratdılar.

- Montaigne

Kitabsız yaşamaq; kor, kar, dilsiz yaşamaqdır.

- Seneca

Bu günün gərçək universiteti, bir kitabxanadır.

- Carlyle

Kitab, tək ölümsüzlükdür.

- Rufus Choate

Exlaqa uyğun ya da zidd kitab deyə bir şey yoxdur. Kitablar ya yaxşı yazılmışdır, ya da pis. Hamısı bu qədər!

- Oscar Wilde

Ümidlə açılıb qazancla bağlanan bir kitab, yaxşı bir kitabdır.

- Alcott

Kitablar, itmiş başların abidələridir.

- Sir William Dave

Kitablar, heç solmayacaq bitkilərdir.

- Herrick

Kitab heç aldatmayan bir yoldaşdır.

- Guilbert De Pixrecourt

Axmaqlarla oturub-durmaqdansa , kitabla tənha oturmaq yaxşıdır.

- Qasım bəy Zakir

İnsan güc ilə yox, mütaliə etməklə ağıllanır.

- C.Bruno

Az bildiyini başa düşmək üçün çoxlu oxumaq lazımdır.

- Mişel Monten

Kitablar özünüzə və başqalarına hörmət etməyi öyrədəcək, ürəyi və ağlı, dünya və insanlıq sevgisiylə dolduracaq.

- Maksim Gorki

Kitab həyatın ən uzaq və qaranlıq yollarında insana işıq bəxş edən əfsanəvi çıraqdır

- A.M.Upit

BAKI QIZLAR UNİVERSİTETİ
1992-ci ildə təsis edilən və həmin vaxtdan da fəaliyyətə başlayan Bakı Qızlar Universitetinin (əvəllər Bakı Ali Pedaqoji Qızlar Seminariyası adlanırdı) yaradılmasında məqsəd respublikada qadın pedaqoji kadrlar yetişdirmək, onların intellektual səviyyəsini yüksəltmək və gənc qızları ailə həyatına hazırlamaqdan ibarətdir. Hazırda universitetdə "Sosial pedaqoji” və "Filologiya-tarix” fakültələri fəaliyyət göstərir. "Sosial pedaqoji” fakültədə "Təhsildə sosial-psixoloji xidmət”, "Psixologiya”, "Coğrafiya müəllimliyi”, "ibtidai sinif müəllimliyi”, "Məktəbəqədər təlim və tərbiyə”, "Riyaziyyat və informatika müəllimliyi”, "Filologiya-tarix” fakültəsində isə "Xarici dil (ingilis) müəllimliyi”, "Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimliyi”, "Tarix müəllimliyi”, "Jurnalistika” üzrə bakalavr, "İbtidai sinifdə tədrisin metodika və metodologiyası”, "Pedaqogika nəzəriyyəsi və tarixi”, "Azərbaycan ədəbiyyatı”, "Azərbaycan dili”, "Azərbaycanın yeni və ən yeni tarixi” sahəsində magistratura səviyyəsində kadr hazırlığı aparılır.
Bakı Qızlar Universiteti Nazirlər Kabinetinin 1996-cı il fevralın 21-də 21 saylı sərəncamı ilə dövlət qeydiyyata alınmışdır. 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin lisenziya komissiyası BQU-nun çoxilli fəaliyyətinin, onun yüksək maddi-texniki bazasının, infrostrukturunun, təlim-tərbiyə sisteminin Azərbaycan Respublikası təhsil Qanununa Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin "Ali təhsil Müəssisələrinin fəaliyyətinə xüsusi razılıq (lisenziya verilməsi haqqında qərarına, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin sənədlərinə uyğn qurulduğunu, pedaqoji kadrların hazırlanmasında əldə olunmuş nailiyyətlərini nəzərə alaraq universitetin fəaliyyətinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsini məqsədəuyğun hesab etmişdir. Eyni zamanda 2013-cü ildə universitet akreditasiyadan keçmişdir. Universitetdə müxtəlif fənnlər üzrə kabinetlər, dörd kopüter otağı, kitabxana, badii yaradıcılıq studiyası, tələbə elmi cəmiyyəti, Tələbə Gənclər təşkilatı, dörd dərnəklər, nəşriyyat, idman zalı, yeməkxana, kadrlar şöbəsi və mühasibatlıq fəaliyyət göstərir.
Learn more