| Əsas » Məqalə » Azərbaycan ədəbiyyatı |
Əfəndiyev Elçin yaradıcılığı-Ölümünə inandığım adam
ÖLÜMÜNƏ İNANDIĞIM ADAM
(Vidadi Məmmədovu xatırlayarkən) Vidadi ilə qohumuyduq, dostuyduq, çox məhrəm çalarları olan xüsusi bir zarafatımız varıydı və o zarafatlar bu gün mənim üçün bir kəpənək zəifliyində, kövrəkliyində xatirələrə çevrilib... Amma mən tez tez Vidadini düşünəndə (bəlkə də elə gün olmur ki, yadıma düşməsin...), onu nə bir qohum, nə bir dost, nə bir həmkar kimi xatırlayıram. Mən Vidadini, misal üçün, təzə çiçəkləmiş yasəmən ağacını, güllüçiçəkli bir dağ ətəyini, nə bi lim, bir gözəl yay gecəsini necə xatırlayıramsa, eləcə xatırlayı ram... Adətən, yaxm bir adamın, bir doğmanm ölümünə inanmağm gəlmir. Misal üçün, mən, aradan nə qədər müddət keçib, amma unudulmaz, həyatımm böyük bir hissəsinin içində olan Aydm Məmmədovun ölümünə inanmıram, gecə saat on ikidə, birdə telefon zəng çalanda hərdən diksinirəm, elə bilirəm ki, Aydındı... Hərdən qəbiristanlıqda, ömrümün son anma kimi xatirəsi mənim üçün əziz olacaq Araz Dadaşzadənin qəbirüstü abidəsini görəndə diksinirəm, heç cürə inana bilmirəm ki, Araz ölüb, bu, Arazın qəbridi... Amma Vidadinin ölümünə inanıram... Bu sətirləri yazıram və içimdəki o qəribə bir tərəfdən işıqlı, bir tərəfdən də qəmli -qüssəli hissiyyatı sözlə ifadə edə bilmirəm... Bu sətirləri yazıram və Vidadinin lap yeniyetmə çağlarmdan bu tərəfə yerişi, duruşu, sifəti, gözlərimin qabağma gəlir, gülməyi ni, saçmı daramasmı, köynəyinin qollarmı çırmalamasmı görürəm və ürəyimin dərinliyinə bir kədər hopur: o yoxdur və mən bu yox luğu, az qala, təbii hiss edirəm. Adətən, deyirlər ki, filankəsə igidlik yaraşırdı, vəzifə yaraşırdı, at çapmaq yaraşırdı, gülmək yaraşırdı və s. Əgər belə demək mümkünsə və burada qəbahətli bir şey yox dusa, Vidadiyə ölüm yaraşırdı; həyat dediyimiz bu sirri -xudanın ən ali (və adi!) məqamı olan ölüm, doğuluşa bərabər olan gediş... Hərdən mənə elə gəlir ki... Vidadi aramızdadı: ədəbiyyat söhbətində, içki məclisində, giley-güzar zamanı. Amma cismani Vidadi yox, — o ölüb, o yoxdu; o Vidadi «gəlimli» dünyanın Vidadisi idi, aramızdakı bu Vidadi isə «gedimli» dünyanın Vidadisidi, onun o biri dünyadakı ruhudu, haqqdan gəlib... Ozünün o ali məqama çatmış yüksəkliyindən bizə baxır, sadəlövh işlərimizə gülümsəyib başını bulayır, kababdan tutmuş, vəzifəyəcən dünya malından yapışdığımızı görüb gülümsəyir, yazı-pozu işləri ilə başımı zı aldatdığımızı da görüb gülümsəyir... Məndə qəribə bir inam, hətta tam bir əminlik var ki, bu dünyada ölümünə tamam inandığım Vidadi ilə O biri dünyada mütləq görüşəcəyik. Vidadi ədəbiyyat adamı idi, amma ədəbiyyatda son dərəcə iddiasız adam idi və bu iddiasızlıq yazmaq qorxusundan, istedad məhdudluğundan doğmurdu, dünyanın faniliyini lap kökündən duyduğu, dərk etdiyi üçün iddiasız idi. Ozü istedadlı adam idi, yüksək zövqü var idi, böyük ədəbiyyatın kriterilərinə bələd idi. Cəmi iki-üç hekayə dərc etdirmişdi, amma elə o gənclik hekayələrinin özündə belə, onun istedadı, bu istedadın potensialı gün işığı kimi aydın bir həqiqət idi. Mən indi nin özündə də bir yazı yazanda hərdən fikirləşirəm ki, görəsən, Vi dadi bu yazını oxusaydı nə deyərdi? Vidadinin dediyi o sözün əhəmiyyəti indiyə qədər mənimlədir. Vidadi haqqında xatirələr — bir tərəfdən gülməli, ləzzətli, bir tərəfdən ciddi, bir tərəfdən kədərli xatirələr — çox söyləmək olar və bu sətirləri yazdığım anda da o xatirələr beynimdə dolaşır, birbirini əvəz edir, amma, nəsə, elə bil ki, bu kiçik yazının səmti baş qa oldu, o xatirələri də, elə bil ki, bir qəm-qüssə dumanı bürüdü, onlar yazıya gəlmədi... Sübh tezdən — səhər saat altının sakitliyi içində bu yazının son nöqtəsini qoymaq istəyirəm. Bakı hələ yatıb. Bir azdan oyanacaq və mən də o oyanmış şəhərin qayğı -qadasının içinə girəcəyəm və elə bil ki, Vidadi yenə mənim yanımdadı, mənə baxır və bir azdan başlayacaq o qayğılara, əlləşmə -vuruşmalara, görüşlərə, söhbətlərə, əsəbiləşmələrə, hansısa bir xoş hadisə olacaqsa, ona da indidən gülümsəyir, başını bulayır... Bu dünyadakı növbəti bir günün, həyat uğrundakı cari mübarizənin miskinliyinə gülümsəyir... | |
| Baxış: 576 | |
| Bütün rəylər: 0 | |
