Bu günlərdə «Gənclik» nəşriyyatı sənətşünas Firudin Şuşinskinin «Musiqişünasın düşüncələri» kitabının ilk nüsxələrini nəşr etmişdir. Bu nəşrlə əlaqədar müxbirimiz əməkdar incəsənət xadimi, yazıçı Elçinə sualla müraciət etmişdir:
     -Elçin müəllim, F. Şuşinskinin «Musiqişünaslıq düşüncələri» kitabı hələ tirajı basılmamış bir sıra görkəmli sənətkarların arasında ciddi narahatçılıq doğurmuşdur. Kitaba ön sözü siz yazmısınız. Son söz əvəzinə hörmətli yazıçımız İlyas Əfəndiyevin məktubu və müəllifin həmin məktuba cavabı verilmişdir. Oxucularımız sizi milli sənətimizi sevən və həmişə obyektiv meyarlarla onun təəssübünü çəkən bir qələm sahibi kimi tanıyırlar. Sizin, qısaca da olsa, bu kitabla bağlı fikirlərinizi bilmək maraqlı olardı.
     -Doğrusu, bu kitab mənim üçün də gözlənilməzdir. Məsələ burasındadır ki, yeddi il bundan qabaq, 1988-ci ildə Azəməşr F. Şuşinskinin «Musiqi məclisləri» adlı kitabını ön söz yazmaq üçün mənə göndərmişdi. Kitab Azərbaycan musiqi məclislərindən, o cümlədən Şuşa, Şamaxı, Bakı, Gənçə məclislərindən, ilk Şərq konsertlərindən, Şərq gecələrindən, dəsgahlardan bəhs edirdi. F. Şuşinski Azərbaycan xanəndəlik və xalq ifaçılığı sənətinin tarixi ilə məşğul olan, bu sahədə bir sıra qiymətli kitablar yazmış, fəaliyyət göstərmiş və tanınmış tarixçi-musiqişünasdır. Onun Azərbaycan xanəndələri haqqında Bakıda və Moskvada nəşr etdirdiyi kitabları, klassik xanəndələrimiz və instrumental ifaçılarımıza həsr olunmuş televiziya verilişləri buna sübutdur. O zaman Azəməşrin göndərdiyi həmin kitabın əlyazması məhz bu baxımdan məndə maraq doğurdu və mən o müqəddiməni yazdım. Yeri gəlmişkən deyim ki, o müqəddimədə nə yazmışamsa, bu gün də həmin fikirdəyəm. Eyni zamanda, əlyazmasında bəzi müasir sənətkarlar haqqında ötəri fikirlər də var idi ki, mən onlarla razılaşmırdım və bu barədə də müqəddimədə yazmışdım. O zaman bir çox kitablar kimi həmin kitab da nəşr olunmadı və yaddan çıxdı.
     Yeddi ildən sonra başqa bir nəşriyyatda nəşr olunmuş bu yeni kitabda isə müqəddimə mənim olsa da, orda toplanmış və müasir ifaçılıq sənətinə həsr olunmuş bir sıra məqalələri mən də oxucular kimi, ilk dəfə gördüm, həm də, doğrusunu deyim ki, buna təəssüf etdim. Söhbət ayrı-ayrı müğənniləri tənqid etməkdən getmir. Onları tənqid etmək olar və bəzi hallarda isə bu vacibdir də! Lakin tənqid təhqir deyil. «Mənim səndən xoşum gəlmir, ona görə də sənin səsin yoxdur, tar çala bilmirsən, kamança çala bilmirsan» - prinsipi, təbii ki, effektli ola bilməz və tamamilə əks təsirə malikdir, qarşılıqlı söyüşmədən o tərəfə aparmaz. Əlbəttə, mən istəməzdim ki, F. Şuşinski kimi ağsaqqal bir qələm sahibinin kitabında bu cür məqamlara rast gələk. Bir anlıq təsəvvür edək ki, müasir Azərbaycan muğam sənətində Əlibaba Məmmədov, İslam Rzayev, Arif Babayev, Canəli Əkbərov, Səkinə İsmayılova kimi sənətkarlar, yaxud Habil, Ramiz Quliyev kimi instrumental ifaçılıq virtuozları yoxdur, o zaman nə qədər sönük bir mənzərə yaranar?! Polad Bülbüloğlunun Azərbaycan musiqisinin, ümumiyyətlə, mədəniyyətinin təbliğində xidmətləri çoxdur və onun bu yaxınlarda keçirilən əlli illik yubileyi bunu bir daha təsdiq etdi. Töhfə Əliyeva, Tələt Qasımov, Vəli Məmmədov kimi müğənnilərin sənətdən uzaqlaşmalarına yalnız təəssüf etmək olar və bu gün onları subyektiv tənqid atəşinə tutmağa ehtiyac varmı? Rəşid Behbudov, Haçıbaba Hüseynov, Rübabə Muradova kimi klassik müğənnilərimiz haqqında bu gün tənqidçi-tədqiqatçı sözü deyərkən, gərək yüz ölçüb bir biçəsən. Eləcə də qələm dostların, musiqişünaslar haqqında elə yazmalısan ki, tərifinin də, tənqidinin də əsası olsun, dediyin sözün arxasında kin-küdurət yox, sənətə məhəbbət dayansın. Bir sözlə, təəssüflər olsun. Axı söhbət təsadüfi müəllifdən yox, uzun illərdən bəri ömrünü xalq musiqimizin tədqiqinə həsr etmiş və bu sahədə xeyirli işlər görmüş F. Şuşinski kimi tanınmış müəllifdən gedir. O ki qaldı İlyas Əfəndiyevin bu kitaba son söz yazmasından, onun, ümumiyyətlə, bu kitabdan xəbəri yoxdur. İlyas Əfəndiyevin «Açıq məktub» formasında yazdığı «Karvan gedir» adlı həmin məqalə F. Şuşinskinin «Yazıçı» nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunmuş «Azərbaycan musiqiçiləri» kitabı haqqındadır və 1990-cı ildə «Ədəbiyyat» qəzetində dərc olunmuş, F. Şuşinski tərəfindən oradan götürülərək bu kitaba daxil edilmişdir. Bir cəhəti də qeyd etmək istəyirəm. Bu gün respublikamız öz tarixinin çətin keçid mərhələsini yaşayır. Həmin çətinlik ilk növbədə mənəvi dəyərlərimizə, mədəniyyətimizə, görkəmli sənət xadimlərimizin güzəranına mənfi təsir edir. Belə bir şəraitdə sənət aləmində həmişəkindən daha artıq dərəçədə əl-ələ vermək, bir-birinin təəssübünü çəkmək, bir-birinə kömək etmək lazımdır. Bəzən əsl sənətə dəxli olmayan adamlar xoşagəlməz bir hadisədən istifadə edib qızışdırıçı rol oynayır, xəstə ab-hava yaratmaq istəyir, obıvatel dedi-qodusu törədirlər. Yuxarıda adını çəkdiyim sənətkarlar, eləcə də söhbəti uzatmamaq naminə adını çəkə bilmədiyim həqiqi sənət adamları özləri subyektiv tənqidə məruz qalsalar da, mən istəməzdim ki, onlar həmin qızışdırıçılığın təsirinə qapılsınlar. Qoy onların ürəyi geniş olsun, haqsız tənqidə sənətlərinin gücü ilə cavab versinlər. Çünki əsrlərin süzgəcindən keçib gəlmiş böyük bir həqiqət var: əsl qiyməti zaman verir. Qiyməti dinləyicilər, tamaşaçılar, yəni xalq verir.